Καταγραφή της ιασμιώτικης ντοπιολαλιάς
Λέξεις της τοπικής διαλέκτου του Ιάσμου, που πλέον χρησιμοποιούνται μόνο από κατοίκους μεγαλύτερης ηλικίας, θα συμπεριλαμβάνονται σε βιβλίο που αναμένεται να εκδοθεί σύντομα σε μία προσπάθεια καταγραφής και διάσωσης της ντοπιολαλιάς της περιοχής.
 |
Το αξιόλογο αυτό εγχείρημα ανήκει στον κάτοικο του Ιάσμου, Γιώργο Μπατζάκα, ο οποίος ορμώμενος από την αγάπη του για τον τόπο καταγωγής του, αλλά και από το γεγονός ότι έβλεπε να χάνεται μία γλώσσα με την οποία μεγάλωσαν ολόκληρες γενιές, ξεκίνησε την έρευνα και καταγραφή πριν από πέντε χρόνια.
Στον Ιάσμο ή Γιασίκιο, όπως λέγεται ο οικισμός, σύμφωνα με την τοπική διάλεκτο, οι κάτοικοι παλαιότερα μιλούσαν μία διάλεκτο που αποτελούνταν από λέξεις αρχαίες ελληνικές, τουρκικές και σλαβικές, αποτέλεσμα της συνύπαρξης διάφορων λαών στην περιοχή για πολλούς αιώνες. Η ιδιαίτερη αυτή ντοπιολαλιά πλέον διατηρείται μόνο προφορικά, καθώς δεν υπάρχουν σχετικές αναφορές σε βιβλία, γι’ αυτό και η έρευνα του κ. Μπατζάκα περιορίστηκε στις δικές τους εμπειρίες και φυσικά στην πολύτιμη βοήθεια των κατοίκων και του πολιτιστικού συλλόγου του Ιάσμου.
Η καταγραφή που έγινε με την βοήθεια της Πηνελόπης Καμπάκη, γλωσσολόγου στο πανεπιστήμιο Αλεξανδρούπολης, αναμένεται σύντομα να ολοκληρωθεί και εκδοθεί ένα λεξικό της Ιασμιώτικης ντοπιολαλιάς. Ο κ. Μπατζάκας μίλησε στον «Χ» για την προσπάθεια διάσωσης της τοπικής διαλέκτου, η οποία με αυτό το λεξικό θα περάσει καταγεγραμμένη στην ιστορία της περιοχής.
Έχετε ξεκινήσει μία σοβαρή προσπάθεια καταγραφής της τοπικής διαλέκτου Ιάσμου.
-Εδώ και 5 χρόνια κάνω αυτή την δουλειά, καταγράφω το τοπικό ιδίωμα του Ιάσμου. Αυτή την στιγμή βρίσκομαι στις διορθώσεις, ευελπιστώ ότι μέχρι τον Απρίλιο θα έχει ολοκληρωθεί η δουλειά. Είναι 80 σελίδες με πάρα πολλές λέξεις και ιδιώματα. Ο τόπος συνεχίζει να διατηρεί αυτή την διάλεκτο, αυτή η λαλιά μιλιέται στον Ίασμο έως και σήμερα αλλά μέχρι τώρα δεν είχε κάνει κανείς κάτι ανάλογο. Και επειδή σιγά – σιγά χάνεται, θέλω να καταγραφεί για να μείνει. Η καταγραφή γίνεται με την συμβολή και της Πηνελόπης Καμπάκη, η οποία είναι γλωσσολόγος στο παιδαγωγικό τμήμα της Αλεξανδρούπολης. Μάλιστα θα κάνουμε και μία παρουσίαση τον Απρίλιο στο πανεπιστήμιο στην Αλεξανδρούπολη πάνω σε αυτό το ιδίωμα.
Ποιες είναι ρίζες και η ιστορία της ντοπιολαλιάς του Ιάσμου;
-Υπάρχουν πάρα πολλές λέξεις, αρχαίες ελληνικές οι οποίες κρατήθηκαν και δεν σβήστηκαν, υπάρχουν τουρκογενείς λέξεις καθώς επίσης και σλάβικες λέξεις. Επειδή ήταν πέρασμα η Θράκη ήταν λογικό να γίνει μία ζύμωση. Αυτή την ζύμωση την κράτησαν οι ντόπιοι και με κατάλληλες καταλήξεις την εξελληνοποίησαν.
Θα μας πείτε μερικές χαρακτηριστικές λέξεις της διαλέκτου του Ιάσμου;
-Μία από τις πιο ωραίες, είναι η λέξη «αρνεμούσι», που σημαίνει το φλερτ που έκαναν τα αγόρια στις κοπέλες γύρω από την άρνη, δηλαδή την βρύση, όταν πήγαιναν για νερό και εκεί μαζεύονταν τα αγόρια για να κάνουν το φλερτ τους. Βγαίνει από το αρνεύομαι, που σημαίνει θέλω να ερωτοτροπήσω. Επίσης το Γιασίκιο στα ντόπια είναι ο Ίασμος, ο Ίασμος είναι το γιασεμί στην αρχαία. Το γιασεμί γίνεται γιασεμίν, γιασίκιο, συν το τουρκικό-κιο που σημαίνει χωριό, Γιασίκιο είναι ο Ίασμος.
Η έρευνά σας γίνεται προφορικά ακούγοντας τους ανθρώπους του Ιάσμου, ή υπάρχουν καταγεγραμμένες σε βιβλία λέξεις τις τοπικής διαλέκτου;
-Προς το παρόν δεν υπάρχει τίποτα καταγεγραμμένο. Με προσωπικές μου επαφές με τους παππούδες, με καταγραφή σε κασετόφωνο, με όλα αυτά. Καθαρά από τους κατοίκους και από αυτά που ήξερα εγώ.
Σε τι βαθμό έχει διατηρηθεί η γλώσσα;
-Η γλώσσα χάνεται και εγώ ακόμη που είμαι κάποιας ηλικίας δεν τα ξέρω τόσο καλά, γιατί με την μόρφωση, την τηλεόραση, την εκπαίδευση, σταδιακά εξαφανίζεται αυτό το ιδίωμα. Τα μικρά παιδιά σήμερα δεν μιλάνε καθόλου το ιδίωμα και γι’ αυτό βλέποντας ότι φθίνει και σε λίγα χρόνια δεν θα μιλιέται πλέον, είμαι ο πρώτος σχετικά που κάνει αυτή την καταγραφή. Δεν έχει ξαναγίνει κάτι ανάλογο.
Έχετε την σύμπραξη του δήμου Ιάσμου στην προσπάθειά σας που είναι τόσο σημαντική για την περιοχή;
-Όλοι βοηθάνε, όχι μόνο ο δήμαρχος. Και ο πολιτιστικός σύλλογος αγκάλιασαν με θέρμη αυτό που κάνω, απλά δεν είναι κάτι εύκολο για να τελειώσει σύντομα. Θέλει έρευνα και η έρευνα είναι μακροχρόνια δυστυχώς.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Δήμητρα Συμεωνίδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου